(nederlandse versie hieronder)

Ce 19 septembre 2023 se tiendra au parlement fédéral une seconde journée d’auditions, dans le cadre des réflexions politiques actuelles en lien avec la suppression du statut de cohabitant·e.

A l’invitation des député·es de la Commission des Affaires sociales, de l'Emploi et des Pensions, deux représentant·es des organisations syndicales et deux représentant·es des organisations patronales viendront apporter leur expertise et leurs positions quant à la disparition souhaitée de ce statut injuste qui appauvrit la population depuis plus de 40 ans.

Pour rappel, une première journée d’auditions a déjà eu lieu le 25 avril dernier. A cette occasion  des personnalités académiques mais aussi les mutuelles (Solidaris et la Mutualité Chrétienne), le Réseau Belge de lutte contre la pauvreté (BAPN), la Fédération des CPAS ainsi que des représentantes de notre plateforme Stop Statut de Cohabitant·e avaient été entendues par les représentant·es politiques.[1]

Le 12 septembre dernier, un chiffre tombe dans la presse : 1,86 milliard d’euros. Il s’agit là du coût de la suppression du statut de cohabitant·e. En effet, en mars dernier, le parlement fédéral avait demandé à la Cour des Comptes de chiffrer la suppression du statut. Les résultats sont pour le moins parlant : non seulement ce chiffre est en adéquation avec les montants évoqués depuis des mois par notre plateforme, mais il apparait aussi bien en deçà des coûts invoqués précédemment (entre 10 et 15 milliards). La suppression du statut de cohabitant·e relève donc aujourd’hui bien plus de la volonté politique que d’une réelle saignée budgétaire.     

Jamais le climat politique n’a paru si ouvert à une discussion franche et sincère autour de ce statut. Les partis semblent reconnaître que ce statut est devenu anachronique et qu’il est nécessaire de le revoir en profondeur. Pour autant, nous ne relâchons pas la pression car nous réclamons plus qu’une simple réforme. Selon nous, deux impératifs doivent servir de balises :

• Nous demandons la suppression du statut de cohabitant·e pour tous les statuts, par l’alignement du montant sur celui du statut des personnes isolées, tout en maintenant le statut de chef·fe de famille. En effet, dans le cas des familles monoparentales – dont 90% sont « gérées » par des femmes – la suppression du statut de chef·fe de famille dans ce cadre entrainerait une perte importante de revenus.
• Nous refusons que la suppression du statut de cohabitant·e serve de monnaie d’échange à des réformes qui nuiraient à d’autres conquis sociaux.       

Notre plateforme, les 139 associations qui la nourrissent et les 3921 citoyen·nes qui la soutiennent officiellement ne lâcheront rien tant que des avancées politiques concrètes ne seront pas votées.

Le statut de cohabitant·e empoisonne la vie de la population depuis trop longtemps. Prenons l’exemple de Madame A., qui vit seule et qui est chômage depuis plus d’un an. Elle apprend que sa maman est souffrante et l’invite à se domicilier chez elle, afin de l’aider dans son quotidien. Ayant une très faible pension, sa maman bénéficie de la GRAPA. Habiter ensemble les pénalisera désormais toutes les deux : Madame A. percevra désormais 1.126,84€ au lieu de 1.515,54€, sa maman ne percevra quant à elle plus que 973,39€ au lieu de 1.460,08 €. Un manque à gagner d’un peu moins de 900€, uniquement pour avoir accueilli chez soi un parent malade. En Belgique, force est de constater que la solidarité intrafamiliale - souvent portée par les femmes et donc impactant une fois de plus ces dernières - peut coûter très cher.

La suppression du statut de cohabitant doit demeurer un des sujets phares de la campagne électorale. Il devra aussi faire partie des grandes priorités à défendre par les partis qui se disent progressistes, lorsque le moment sera venu de négocier un accord de gouvernement. 

Op 19 september 2023 vindt in het federale parlement een tweede hoorzittingsdag plaats in het kader van het lopende politieke debat over de afschaffing van het statuut samenwonende.

Op uitnodiging van de leden van de Commissie Sociale Zaken, Werk en Pensioenen zullen twee vertegenwoordigers van de vakbonden en twee vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties hun expertise en hun standpunten inbrengen over de gewenste afschaffing van dit onrechtvaardige statuut, dat de bevolking al meer dan 40 jaar verarmt.

Een eerste dag van hoorzittingen werd gehouden op 25 april. Bij die gelegenheid werden vooraanstaande academici, mutualiteiten (Solidaris en Christelijke Mutualiteit), Het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN), de Federatie van OCMW's en vertegenwoordigers van ons platform Stop het statuut samenwonende gehoord door de politieke vertegenwoordigers[1].         

Op 12 september verscheen er een cijfer in de pers: 1,86 miljard euro. Dit was de kostprijs voor de afschaffing van het statuut samenwonende. Afgelopen maart vroeg het federale parlement aan het Rekenhof om de afschaffing van het statuut te becijferen. De resultaten zijn op zijn minst veelzeggend: niet alleen komt dit bedrag overeen met de bedragen waar ons platform het al maanden over heeft, het blijkt ook ver onder de eerder geclaimde kosten te liggen (tussen de 10 en 15 miljard). Het afschaffen van het statuut samenwonende is dus eerder een kwestie van politieke wil dan een echte budgettaire aderlating.

Nooit eerder leek het politieke klimaat zo open voor een eerlijke en oprechte discussie over dit statuut. De partijen lijken te erkennen dat dit statuut anachronistisch is geworden en grondig moet worden herzien. Toch laten we de druk niet zakken, want we vragen om meer dan een simpele hervorming. Naar onze mening zijn er twee vereisten die moeten worden aangepakt:     

• We vragen om de status van samenwonend voor alle statuten af te schaffen, door het bedrag gelijk te trekken met dat voor alleenstaanden, met behoud van de status van gezinshoofd. In het geval van eenoudergezinnen - waarvan 90% door vrouwen wordt "geleid" - zou de afschaffing van de status van gezinshoofd in deze context leiden tot een aanzienlijk inkomensverlies.
• We weigeren toe te staan dat de afschaffing van de status van samenwonend gezinshoofd gebruikt wordt als onderhandelingstroef voor hervormingen die andere sociale verworvenheden zouden ondermijnen.   

Ons platform, de 139 verenigingen die erachter staan en de 3921 burgers die het officieel steunen, zullen niet opgeven tot er concrete politieke vooruitgang wordt gestemd.

Het statuut van samenwonenden vergiftigt al te lang het leven van mensen. Neem het voorbeeld van mevrouw A., die alleen woont en al meer dan een jaar werkloos is. Ze hoort dat haar moeder ziek is en nodigt haar uit om bij haar te komen wonen om haar te helpen met haar dagelijkse routine. Omdat het pensioen van haar moeder erg laag is, ontvangt zij GRAPA. Door het samenwonen worden ze nu allebei benadeeld: mevrouw A. ontvangt nu € 1.126,84 in plaats van € 1.515,54, terwijl haar moeder slechts € 973,39 ontvangt in plaats van € 1.460,08. Een tekort van iets minder dan 900 euro, alleen voor het opnemen van een ziek familielid. In België is het duidelijk dat solidariteit binnen het gezin - vaak uitgevoerd door vrouwen en dus opnieuw een impact op vrouwen - zeer duur kan zijn.

De afschaffing van het statuut samenwonende moet een van de kernpunten blijven in de verkiezingscampagne. Het moet ook één van de belangrijkste prioriteiten zijn die verdedigd moet worden door de partijen die beweren progressief te zijn, wanneer het tijd is om te onderhandelen over een regeerakkoord.